Saturday, December 27, 2008

Бизнес эрхлэхийг хүсэж буй хүмүүст



Бизнес эрхлэхийг сонирхож буй хүмүүст энэ сайт маш сайн мэдээллээр хангаж чадах байх гэж бодоод хаягыг нь орууллаа.
www.bizguidemongolia.mn

Бусад сайтууд

Олон улсын ачаа тээврийн компаниуд
1. Тємєр замын ОУ-ын ачаа тээвэр: http://www.iffc.mn
2. Туушин ХХК: http://www.tuushin.mn/
3. ProgressTrans: http://www.progresstrans.com/
4. Millennium Logistic Services: http://www.mlservices.mn/


Нийтийн тээврийн vйлчилгээ
1. Нас-Оюу ХХК: http://www.nasoyu.mn/


Эрх зvйн компаниуд
1. Ананд&Ананд: http://www.anand-advocates.mn/


Шашин, зан заншил
1. Монгол уншлагат Буян арвижахуй хийд: http://www.mongolzurkhai.org.mn
2. The life of Zanabazar-First Bogd Gegen Mongolia: http://www.zanabazar.mn
3. Оюун санааны дєрвєн хууль: http://www.4laws.mn/
4. Мараната (Есvс Христ - Библи): http://www.maranata.mn



3. 2003 оны наадам: http://www.naadam2003.mn
4. 2004 оны наадам: http://www.topmon.com


Эмнэлэг, эмийн сан, эрvvл мэндийн бараа
1. Хавдар судлалын vндэсний тєв: cancer-hospital.mn
2. Улсын клиникийн тєв эмнэлэг: http://www.universityhospital.mn/
2. Baby эмнэлэг: http://www.baby-praxis.url.mn/
3. Тавин ус: http://www.tavin-us.ub.mn/
4. Baby shop: http://www.babyshop.mn/ - Эх, нялхсын тєрєлжсєн бараа, I&U Tour company.
5. Тарилгын шингэний vйлдвэр - IVCO: http://www.ivco.mn

10. Эрvvл мэндийн лавлах - 1938: http://www.nice.mn/
11. Хїїхдийн эрїїл мэндийн талаар: http://www.child.mn - ЭМШУИС-ийн Хїїхдийн анагаахын тэнхимээс гаргасан. Харилцах ажилтан Ч.Наранцог: narantsog@child.mn

15.

Гоо сайхан
1. Монос косметик: http://www.monoscosmetics.mn/
10. Элия саун, массаж: http://www.elya.ub.mn/

15. Magic Kiss Salon: http://www.magickiss.mn


Хоол, хvнс
1. Planet Pizza: http://www.planetpizza.mn
2. Хvнс лавлагаа мэдээлэл вэб: http://www.mcl.edu.mn/huns/
3. БОСА тєв: http://www.bosa.mn

4. Child.mn http://www.child.mn

Хэвлэлийн компани
1. Адмон: http://www.admon.mn
2. ФотоМон агентлаг: http://www.photomon.mn
3. Мєнхийн vсэг: http://www.munkhiin-useg.mn


Тавилга, хэрэгсэл
1. Анун: http://www.anun.mn/
2.

Автомашин
1. Дако: http://www.dacoauto.mn
2. 4x4: http://www.4x4.mn

Компаниуд, групп
1. MCS: http://www.mcs.mn
2. Monnis group: http://www.monnis.com/
3. Khan holding: http://www.khanholding.com/

3. Жагар: http://www.jagar.mn/

9. Gobi Corporation: http://www.gobi.mn/
10. Хvрд ХХК: http://www.khurd.mn - Цахилгаан сантехник угсралт
11. G.A.G Co.,Ltd: http://www.gag.mn/ - Фото зургийн лаборатори, студи, аппарат
12. GeneralImpex: http://www.generalimpex.mn/
13. NominHolding: http://www.nomin.net/
14. Улаанбаатар хивс - Ulaanbaatar carpet JSC: http://www.mongolia-carpet.com/

20. АПУ: http://www.apu.mn
21. Black Morgan: http://www.blackmorgan.mn

Лизингийн vйлчилгээ
1. Монгол Лизинг: http://www.leasing.mn/

Сvлжээний бизнес
50. Халзан ангир: http://www.khalzan-angir.ub.mn/

Техник, тоног тєхєєрємж
1. Юнитра ХХК: http://www.unitra.mn
2. MSM: http://www.msm.mn/
3. Alliance-Tech Co.,Ltd: http://www.alliance-tech.mn/
4. ANU service: http://www.anuservice.mn - Халаалтын зуух, Ялтсан бойлер, Сантехникийн материал, Радиатор, Насос

10. Global Telecom: http://www.globaltelecom.mn/
11. Xerox: http://www.xerox.mn/

20. Электромон трейдинг ХХК: http://www.electromon.com - Электрон кассын машины худалдаа, засвар, vйлчилгээ. Электрон жин. Хэвлэгч. Програм хангамж.
31. Уянга хийц ХХК: http://www.mongol-ger.ub.mn/ - Монгол гэрийн vйлдвэрлэл, иж бvрдvvлэлт, худалдаа

Барилга, барилгын материал
1. Сэрvvн сэлбэ ХХК: http://www.seruunselbe.ub.mn/

20. Tot com service Co.,Ltd: http://www.totcomservice.mn

Хууль, Шvvх, цагдаа
1. Монгол улсын Цагдаагийн ерєнхий газар: http://www.mngpolice.mn
2. Эрх зїйн мэдээллийн нэгдсэн сїлжээ: http://www.legalinfo.mn/


Олон нийтийн, тєрийн бус байгууллага
1. Монголын зохиолчдын эвлэл: http://www.mze.mn/
2. Монголын Yйлдвэрчний Эвлэлvvдийн Холбоо: http://www.cmtu.mn
3. Монголын Эмэгтэйчvvдийн сан: http://www.mones.org.mn
4. Терийн бус байгууллагууд: http://www.owc.org.mn
5. Номын сан ба Мэдээллийн технологийн холбоо: http://www.mcl.edu.mn/lita/
6. Монголын Мэдээллийн Хєгжлийн Холбоо - МИДАС: http://www.midas.mn


3. Монголын лесбиян мэдээллийн тєв: http://www.mongoldyke.org.mn/
4. Оригами тєв: http://www.origamimon.org.mn/

6. Mongolian Youth Development Center: http://www.mydc.org.mn/

10. Найрамдал зуслан: http://www.nairamdal.org

9. Бэлгийн боловсролын сургалт, сурталчилгааны тев: http://www.sex-edu.mn
10. Монголын Уул уурхайн Yндэсний ассоциаци - Mongolian National Mining Association: http://www.miningmongolia.mn
11. Эхлэл-АОМ ТББ: http://www.genesis-aom.org.mn/ - цогц vйлчлэлээр ард тvмний оюун санаа хийгээд амьдралд єєрчлєлтийг авчрах

Сан
1. Шинжлэх ухаан, технологийн сан: http://www.stf.mn/
2. Зориг сан: http://www.zorigfoundation.org.mn/
UBOS: http://www.ubos.mn/


Сугалаа
1. ТВ Бинго: http://www.tv-bingo.mn/


1. Монголчууд юуг сонгож байна вэ? Санал асуулгын вэб: http://www.top-10.mn/

7. Magicnet's public file server: http://202.131.0.241/MagicDemo (ID: MagicDemo PW:testone)

http://www.silkroad.mn

www.pressmongolia.mn
www.ntc.mn
www.adf.mn
www.bilig_edu.mn
www.bbamongolia.com
www.achid.org
www.eruulmend.net
Mongol Dentyx. MIM Co.,Ltd: www.mim.mn
www.ub-foundation.mn
www.nsanchir.mn/
www.oriflame.mn
Монголын дизайнеруудын холбоо: www.mda.mn
www.e-commerce.mn/
www.e-office.edu.mn
www.avzaga.mn
www.seoul.mn
www.cd-shop.mn/
www.bridgegroup.mn/
www.garag.mn
www.irmuun.com

www.sudalgaa.com
www.asuult.net
www.banjig.com
www.fujitsu.mn


Бороо Гоулд: http://www.bgc.mn




Д.Нацагдоржийн нэрэмжит, Улаанбаатар хотын тєв номын сан - http://www.mcl.edu.mn

Програм хангамжийн компаниуд

Програм хангамж, интернэт програмчлалын компаниуд
1. Мэдээллийн Технологийн vндэсний парк: http://www.itpark.mn
1.MYTECH ХХК: http://www.mytech.mn
2. Softnet: http://www.softnet.mn
3. Пихэл: http://www.pixel.mn
4. StarSoft: http://www.starsoft.mn/
5. Interactive: http://www.interactive.mn/
6. BSB: http://www.bsb.mn
7. НэтСофт: http://www.netsoft.mn/
8. Датаком ХХК: http://www.datacom.mn
9. Next Level: http://www.design.mn/
10. ECM: http://www.ecm.mn/ - интернэт програмчлалын компани
11. Speaker Group: http://www.speaker.mn/ -Software development New development
12. АрвисСофт: http://www.arvissoft.mn/
13. FSoft: http://www.fsoft.mn
14. MITS Co.,Ltd: http://www.mits.mn/
15. SrDesign: http://studio.sr.mn/
16. Агуу Ахуу ХХК: http://www.source.mn/ahuu/index.php
17. "mBm TECHNOLOGY LLC" : Web Development Company: http://www.mng.cc/ - http://www.mng.cc/mass/ads.gif
18. United Solutions International: Offshore Outsourcing Company - http://www.usi.mn/
19. Ди Эйч Технологи ХХК: http://www.dhtech.com/
20. Би Би Эс Софт ХХК: http://www.bbssoft.biz/
21. e-Company: http://www.eco.mn/

50. ISC Mongolia Company: http://www.iscmng.com/


Компьютер, интернэт, сургалт
1. Мэйжикнэт ХХК Bирусны талаар: http://www.viruscenter.mn
2. Миком ХХК Вирусны талаар: http://antivirus.mng.net/
3. Компьютер таймс сонин: http://www.computertimes.mn
4. Миний компьютер сэтгvvл: http://www.mycomputer.mn/
4. Компьютер, програмчлалын номнууд: http://www.mcl.edu.mn/itbooks/
5. Мэйжикнэт ХХК Мэдлэгийн сан: http://www.magicnet.mn
6. Алсын зайн сургалтууд: http://www.e-learning.mn
7. Мэдээллийн ертєнцєд мэдлэг таны хамгаалалт: http://www.netsoft.mn/webawards/websecurity/index.php
8. Математик: http://www.netsoft.mn/webawards/mathematic/
9. Java хэлний хичээл: http://www.dhtech.com/hujii/archives/1-Java.html
10. FreeBSD - бяцхан чөтгөрийн гарын авлага: http://www.mnbsd.org/ftp/freebsd_mn_doc/

10. Д.Нацагдоржийн номын сан дээрх Интернэтийн мэдлэг олгох сургалт : http://www.mcl.edu.mn/internetsyrgalt.html Оролцогчдын асуултанд хариулах замаар 3 цагийн хичээл явагддаг.

10. Мэдлэгт дусал нэмэр: http://www.eschool.sr.mn
11. Энхбатын чуулган: http://enkhbat.net/forums
12. USI компанийн Мэдлэгийн сан
Java хичээл, Алгоритмын хичээл: http://dn.usi.mn/tiki-index.php


Компьютер, техник хэрэгслэлийн худалдаа
1. Online center : http://www.onlinecenter.mn/
2. Flash Hi-Tech Shop: http://www.flash.mn
UNIX, Linux, Open source
1. Mongolian Unix User Group: http://www.unix.mn
2. SysAdmin Summit 2006: http://www.sysadmin.mn/
3. Linux Install Festival : http://www.installfest.mn
Илгээмж, шуудан, харилцаа холбоо
1. Цахилгаан холбоо ХК: http://www.mtcone.net
2. Window илгээмжийн тєв: http://www.window.mn

1. Ньюком Групп: http://www.newcom.mn/
2. Скайтел: www.skytel.mn
3. Мобиком: http://www.mobicom.mn

Монголын вэб сайтууд (Банк санхүү, эдийн засаг)

Банкнуудын вэбvvд
1. Монгол банк: http://www.mongolbank.mn
2. Хадгаламжийн банк: http://www.savingsbank.mn/
3. Худалдаа хегжлийн банк: http://www.tdbm.mn
4. Анод банк: http://www.anod.mn
5. ХАС банк: http://www.xacbank.mn
6. Капитрон банк: http://www.capitronbank.mn/
7. Эрэл банк: http://www.erelbank.mn/
8. Голомт банк: http://www.golomtbank.com/
9. ХААН банк: http://www.agbank.mn
10. Монгол шуудан банк: http://www.postbank.mn/
11. Кредит банк: http://www.creditbank.mn
12. Зоос банк: http://www.zoosbank.mn
13. Интер банк: http://www.interbank.mn/
14. Капитал банк: http://www.capitalbank.mn/
15. Улаанбаатар хотын банк: http://www.ubcbank.mn/

Даатгал
1. Монгол даатгал компани: http://www.mongoldaatgal.mn
2. Бодьдаатгал ХХК: http://www.bodiinsurance.mn/
3. Прайм даатгал - Prime General Insurance LLC: http://www.primedaatgal.mn/mn/index.php


Банк бус санхvvгийн байгууллага
1. Инвесском: http://www.invessco.mn
2. Нью Ази ХХК: http://www.newasia.mn/
3. Азийн хєгжлийн сан: www.adf.mn


Тєслvvд
1. Гэр санаачлага - Бизнес хєгжлийн тєсєл: http://www.chfmongolia.org/
2. Шvvх эрх мэдлийн шинэтгэлийн хєтєлбєр - Mongolia Judical Reform program: http://www.ncsc.mn/
3. Германы хєгжлийн хамтын ажиллагаа - German Technical Cooperation (GTZ): http://www.trade-policy.mn
4. Албан бус боловсрол, зайны сургалтын vндэсний тєв: http://www.nfde.mn/
5. Боловсролын хєгжлийн хєтєлбєр: http://www.esdp.mn
6. МХТ-ийг хєдєєгийн боловсролыг боловсронгуй болгоход ашиглах нь - ICT fort Innovating Rural Education in Mongolia: http://www.iirem.mn/
7. МУЗГ, Япон улсын ЗГ, НЇБ хамтарсан Сїїний тєсєл: http://www.mongolia-dairy.mn/


Эдийн засаг
1. Mongolian Business and Economic Information Service and Consultancy: http://www.bizmongolia.mn
2. Хєрєнгийн бирж: http://www.mse.mn
3. Dayar Legal Law and patent office: http://www.dayarlegal.mn
4. Бизкон Аудит ХХК: http://www.bizcon.mn
5. Санхvvгийн мэдээ, мэдээлэл: http://www.money.mn/
6. Монголын Мэргэшсэн Нягтлан Бодогчдын Институт: http://www.monicpa.mn/

10. Ядуурлыг бууруулах - Poverty Solutions: http://www.poverty.mn/
11. Гэрийн зуух тєсєл 2001-2005 - Improved household stoves project 2001-2005: http://www.monstove.mn


20. NewPath - Технологи Бизнесийн Инкубатор: http://www.newpath.mn

Улс тєр, улс тєрч
1. Сонгууль 2004: http://www.songuuli.mn
2. Movement for Fair Election 2004 Mongolia: http://www.freeelection2004.mn/
3. МАХН: http://www.????.mn
4. Ардчилсан нам: http://www.demparty.mn
5. Иргэний зориг нам: http://www.izbnn.org.mn/
6. Монголын либерал ардчилсан нам: http://www.mldp.mn/
7. Мєнхоргил: http://www.munhorgil.com
8. Баабар: http://www.baabar.net
9. Эх орон- Ардчилал эвсэл - 2004 оны сонгууль: http://www.evsel.mn
10. Мэндсайханы Энхсайхан: http://www.enkhsaihan2005.mn
11. Бадарчийн ЭРДЭНЭБАТ: http://www.erdenebat.mn/


Интернэтийн vйлчилгээний компаниуд
1. Мэйжикнэт ISP: http://www.magicnet.mn
2. Миком ISP: http://www.micom.mn
3. Бодиком ISP: http://www.bodicom.mn
4. M-Cи-Эс Ком ISP: http://www.mcscom.mn
5. Рэйл ком ISP: http://www.railcom.mn
6. Мобинэт ISP: http://www.mobinet.mn
7. Эрдэмнэт ISP : http://www.erdemnet.mn
8. OPENMIX: http://www.openmix.org
9. Internet Service Co.,Ltd: http://www.iservice.mn/
10. Sansar Internet ISP: http://www.sansar.info
11. BoldSoft ISP: http://www.boldsoft.mn

10. MN Domain registry: http://www.nic.mn/
11. WWW Express: http://www.express.ub.mn/
13. WebMN таны вэб эндээс эхэлнэ: http://www.web.mn
14. Weblog free web site statistics: http://www.weblog.mn/
15. Интернэтийн хурдыг шалгах сайт: http://www.speedtest.mn - Харилцаа холбооны зохицуулах хорооноос гаргасан

30. ИнфоКон ХХК: http://www.infocon.mn/

Монголын вэб сайтууд (Төрийн байгууллагууд)

Тер, захиргааны байгууллагууд
1. Монгол улсын ерєнхийлєгч: http://gate1.pmis.gov.mn/president/
2. МУ-ын Yндэсний аюулгvй байдлын зєвлєл: http://gate1.pmis.gov.mn/nsc/
3. МУ-ын Их хурал: http://www.parl.gov.mn/
4. Сонгуулийн ерєнхий хороо: http://www.gec.gov.mn/
5. МУ-ын ерєнхий сайд: http://www.pmis.gov.mn/primeminister/
6. Тагнуулын ерєнхий газар: http://gate1.pmis.gov.mn/cia/
7. Тєрийн ємчийн хороо: http://www.spc.gov.mn/
8. Улсын мэргэжлийн хяналтын газар: http://www.pmis.gov.mn/ssia/
9. Газрын харилцаа, геодези, зураг зvйн газар: http://www.pmis.gov.mn/alagac/
10. Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар: http://www.pmis.gov.mn/cabinet/
11. Засгийн газрын хэвлэл, мэдээллийн алба: http://www.infomongol.com/
12. Монголын Yндэсний татварын алба: http://www.mta.mn/
13. Сангийн яам: http://www.mof.pmis.gov.mn
14. Гаалийн ерєнхий газар - Mongolian Customs General Administration: http://www.customs.pmis.gov.mn/
15. Байгаль орчны яам: http://gate1.pmis.gov.mn/mne/
16. Ус цаг уур орчны шинжилгээний газар: http://env.env.pmis.gov.mn/Namhem/
17. Байгаль, ой, усны нєєцийн газар: http://www.water.mn/
18. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам: http://www.mecs.pmis.gov.mn/
19. Батлан хамгаалах яам: http://www.pmis.gov.mn/mdef/
20. Зэвсэгт хvчний жанжин штаб: http://www.pmis.gov.mn/gsmaf/
21. Дэд бvтцийн яам: http://www.mid.pmis.gov.mn
22. Авто замын газар: http://www.dor.mn/
23. Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ажуйн газар: http://gate1.pmis.gov.mn/acudpu/
24. Тээврийн газар: http://gate1.pmis.gov.mn/rtd/
25. Тємєр замын хэрэг эрхлэх газар: http://www.mtz.mn/
26. Шуудан, цахилгаан холбооны газар: http://pta.gov.mn/
27. Хєдєлмєр эрхлэлтийн газар: http://gate1.pmis.gov.mn/labour/
28. Yйлдвэр, худалдааны яам: http://www.mit.pmis.gov.mn/
29. Стандартчилал, хэмжилзvйн vндэсний тєв: http://gate1.pmis.gov.mn/mnstandard/
30. Гадаад худалдаа, гадаадын хєрєнгє оруулалтын газар: http://www.investmongolia.com/
31. Ашигт малтмалын хэрэг эрхлэх газар: http://www.mram.mn/
32. Газрын тосны хэрэг эрхлэх газар: http://www.pam.mn/
33. Хvнс, хєдєє аж ажуйн яам: http://gate1.pmis.gov.mn/mofa/
34. Эрvvл мэндийн яам: http://www.moh.mn/
35. Эмнэлгийн тусламжийг удирдах газар: http://gate1.pmis.gov.mn/dms/
36. Биеийн тамир, спортын улсын хороо: http://gate1.pmis.gov.mn/cpcs/
37. Гадаадын иргэн, харъяатын асуудал эрхлэх алба: http://www.mngimmigration.mn/


1. Нээлттэй засаглал вэб: http://www.open-government.mn
2. Харилцаа холбооны зохицуулах хороо: http://www.crc.gov.mn/home.php
3. Yндэсний статистикийн газар: http://www.nso.mn
4. Терийн байгууллагууд: http://www.pmis.gov.mn
5. Хуулийн байгууллагууд: http://www.monjustice.url.mn
6. Нийслэлийн хот байгуулалт, хєрєнгє оруулалтын газар: http://www.ubitc.mn
7. Гадаад хэргийн яам: http://www.extmin.mn/, http://www.mongolia-foreign-policy.net/
8. Аялал, жуулчлалын газар: http://www.mongoliatourism.gov.mn/
9. Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газар: http://www.icta.gov.mn
10. Хууль зvйн vндэсний тєв: http://www.legalcenter.mn

10. Худалдаа аж vйлдвэрийн танхим: http://www.mongolchamber.mn/

20. Тєр, засгийн vйлчилгээ, аж ахуйг эрхлэх газар: http://gate1.pmis.gov.mn/sgsa/
21. Дипломат байгууллагын vйлчилгээ, аж ахуйн газар: http://gate1.pmis.gov.mn/dipservice/

22. Санхvvгийн зохицуулах хороо: http://www.frc.mn

Тvлш, эрчим хvчний салбарын Диспетчерийн vндэсний тєв: www.energy.mn
Гамшгаас хамгаалах ерєнхий газар: www.mongoliadisaster.org
Улаанбаатар дулааны сvлжээ хувьцаат компани: http://www.dhc.mn/



Хєтєлбєр, тєслvvд

1. УБ-2003 Херенге оруулалт, бvтээн байгуулалтын жил: http://www.ub2003.com
2. Тахир дутуу иргэдийн хєдєлмєр эрхлэлтийг нэмэгдvvлэх тєсєл: http://www.tdi-ajil.mn
3. Бєєний худалдааны сvлжээ - Засгийн газрын хєтєлбєр: http://www.salesnetwork.mn
4. Нєхєн vржихvйн эрvvл мэнд: http://www.rh-mongol.mn/
5. Албан бус боловсрол, зайны сургалтын vндэсний тєв: http://www.nfde.mn


10. Оюу толгой тєсєл - Айвенхоу Майнз Монголия Инк ХХК: http://www.ot.mn
Нийслэл, аймгуудын вэб
1. e-Ulaanbaatar (Цахим Улаанбаатар): http://www.ulaanbaatar.mn
2. Архангай: http://gate1.pmis.gov.mn/arkhangai/
3. Баянелгий: http://gate1.pmis.gov.mn/bayan-ulgii/
4. Баянхонгор: http://www.bayankhongor.mn/
5. Булган: http://gate1.pmis.gov.mn/bulgan/
6. ГовьАлтай: http://gate1.pmis.gov.mn/gobi-altai/
7. Дорнод: http://www.dornod.mn/
8. Дорноговь: http://gate1.pmis.gov.mn/dornogobi/
9. Дундговь: http://gate1.pmis.gov.mn/dundgobi/
10. Сvхбаатар: http://gate1.pmis.gov.mn/sukhbaatar/
11. Тев: http://gate1.pmis.gov.mn/tuv/
12. Увс: http://www.uvsmongolia.mn/
13. Ховд: http://gate1.pmis.gov.mn/hovd/
14. Завхан: http://gate1.pmis.gov.mn/zavkhan/
15. Хевсгел: http://gate1.pmis.gov.mn/huvsgul/
16. еверхангай: http://gate1.pmis.gov.mn/uvurkhangai/
17. Хэнтий: http://gate1.pmis.gov.mn/khentii/
18. Говьсvмбэр: http://gate1.pmis.gov.mn/govisumber/
19. Сэлэнгэ: http://gate1.pmis.gov.mn/selenge/
20. Дархануул: http://www.darkhan-uul.com/
21. Орхон: http://gate1.pmis.gov.mn/orkhon/
22. емнеговь: http://gate1.pmis.gov.mn/umnugobi/

Монголын вэб сайтууд (Соёл урлаг)

Олон нийтийн хэлэлцvvлэг, санал бодлоо илэрхийлэх
1. МОЛ-ын хэлэлцvvлэг: http://www.mol.mn
2. МННХ (Соросын сан): http://www.opensocietyforum.mn
3. Еренхий сайдын ажлын алба: http://www.open-government.mn
4. Дурлал вэбийн хэлэлцvvлэг: http://www.durlal.mn

19. Mongolian Top - Монголчууд юуг сонгож байна вэ? http://www.top-10.mn
20. Монголын хамгийн шилдэг, хамгийн саак сайтууд: http://www.topsites.mn

15. МИДАС: http://www.ict.mn/midas/

16. Интернэт ба мэдээлэл: http://www.intermedee.org.mn
17. 2002, 2003 Шилдэг вэбvvд: http://www.jtf.mn/webawards2002/
18. Yнэгvй вэб байрлуулалт: http://webcity.mol.mn

20. Мэдлэг вэб: http://www.knowledge.edu.mn
22. Монголын хуулиудын сан: http://www.mcl.edu.mn/monlaws/

24. Мансуурал сэргийлье: http://www.mcl.edu.mn/monantidrug/


Англи, бусад гадаад хэлний сургалт
1. LevelPool: http://www.levelpool.mn - Free English learning site throughout Mongolia
2. Мэдээллийн технологийн (англи-монгол) тайлбар толь: http://www.railcom.mn:8080/term/
3. Япон хэлний хичээл: http://www.mcl.edu.mn/ictjapanesecourse/


Сургалтын тэтгэлэг, хєтєлбєрvvд
1. Айл бїрийн хїїхдийг Америкт сургая. The Global Leadership Foundation: http://www.tetgeleg.mn/
2. Боловсролын зєвлєлгєє мэдээллийн тєв: http://www.earcmn.org/ - Гадаадад суралцахад зєвлєлгєє єгєх
3. Японы засгийн газрын тэтгэлэг - Japanese Grant Aid for Human Resource Development Scholarship: http://sv2.jice.org/jds/jds/mongolia/mongolia_org.html#05


ТВ, ФМ, Кино, соёл, урлаг
1. Монголын урлагын зєвлєл - Arts council of Mongolia: http://www.artscouncil.mn/
2. Урлагийн байгууллагууд: http://www.mongolart.mn
3. Монголын урчуудын эвлэл: http://www.uma.mn/
4. ТВ9 дээрх нэвтрvvлэг - http://www.siranoqai.mn
5. Тэнгис кино театр: http://www.tengis.mn
6. Люмино хамтлаг: http://www.lumino.org
7. Бvргэд ТВ: http://www.eagle-tv.mn/

10. Info Radio 105.5: http://www.inforadio.mn
11. Элгэн нутаг FM 100.1: http://www.elgennutag.mn/

4. Linkin Park-ийн монгол фенvvдийн сайт: linkinpark.mn

20. YAMAHA Хvvхдийн дуу хєгжмийн их наадам: http://www.musicfestival.mn/

31. Culture.mn http://www.culture.mn

Монголын вэб сайтууд (Боловсролын сайтууд )

Их дээд сургууль, коллеж, ЕБС-ууд
1. Их дээд сургууль, коллежууд: http://www.diplom.mn
2. МУИС : http://www.num.edu.mn
3. ШУТИС : http://www.must.edu.mn
4. КТМС: http://www.csms.edu.mn
5. Санхvv эдийн засгийн ДС: http://www.ife.edu.mn/

4. Боловсролын Их Сургууль: http://www.msue.edu.mn
5. Чингис хаан ДС: http://www.chinggiscomplex.mn
6. Хvрээ ДС: http://www.hureeict.edu.mn
7. International Institute for the Study of Nomadic Civilizations: http://www.nomadic.mn/
8. Хан-Уул ДС: http://www.khan-uul.mn/


19. Удирдлагын академи: http://gate1.pmis.gov.mn/aom/
20. Шинжлэх ухааны академи - Mongolian Academy of Sciences - http://www.mas.ac.mn/
21. Мэдээлэл холбооны технологийн сургалтын тєв: http://icttc.mng.net


Зар, зарлал
1. Зар: http://www.zar.mn
2. Мєрєєдлийн утас 1927: http://www.1927.mn/
3. GTsB Co.,Ltd худалдана, тvрээслэнэ: http://www.building.ub.mn
4. Худалдаа, vйлчилгээний лавлах: http://www.ub.mn/
5. Зарын вэб сайт: http://www.advertisement.mn эсвэл www.az.mn

6. Origo.mn : http://www.origo.mn


Продакшн
1. Соёмбо: http://www.soyombo.mn/

Монголын вэб сайтууд (Олон Улсын байгууллагууд )

Монгол дахь Олон улсын байгууллагууд
1. Монгол дахь Английн Хvvхдийг ивээх сан: http://www.savethechildren.mn/
2. Даян дэлхийн Байгаль хамгаалах сангийн Монгол дахь салбар: http://www.wwf.mn
3. НYБ-ийн Монгол дахь салбар: http://www.un-mongolia.mn/
4. Дэлхийн банк: http://www.worldbank.org.mn
5. ADRA (Adventist Development and Relief Agency): http://www.adra.org.mn/
6. Ханнс-Зайделийн сан: http://www.hss.mn/

9. Чадавхийг бэхжvvлэх, жижиг vйл ажиллагааг дэмжих Монгол-Австралийн хєтєлбєр: www.cabsaf.mn
10. Монгол-Японы тєв - Mongolia-Japan center: http://www.japan-center.mn/
11. The Korea Chamber Commerce & Industry: http://www.kcci.mn
12. BlueSky Communications Corp: http://www.bluesky.mn/

15. Mongolian Business Guide: http://bizguidemongolia.com/
Ном хэвлэл мэдээлэл, номын сан

1. Yндэсний номын сан: http://www.nationallibrary.mn
2. Хотын номын сан: http://www.mcl.edu.mn
3. Хvvхдийн номын ордон: http://www.bpc.mn

3. Сонин, хэвлэл: http://www.mongolmedia.com
4. Мэдээ, мэдээлэл: http://www.newspapers.mn
5. Мэдээ, мэдээлэл: http://www.mongoliatoday.mn

6. Цахим єртєє сїлжээ: http://www.tsahimurtuu.mn
7. МОНЦАМЭ: http://www.montsame.mn
8. Оллоо: http://www.olloo.mn
9. ЗаЗа: http://www.zaza.mn
10. Сонин: http://www.sonin.mn
11. Шар ном - мэдээллийн лавлах: http://www.yellowbook.mn
12. Бизнесийн мэдээ: http://www.business-news.mn
13. Зууны мэдээ: http://www.zuuniimedee.mn
14. Yнэн сонин: http://www.unen.mn
15. NewTimes: http://www.newtimes.mn
16. Аугаа vндэстэн сонин: http://www.greatnation.mn/

18. Цахим єртєє Номын єргєє: http://nom.tsahimurtuu.mn/
19. Электрон номын сан eLibrary: http://www.elibrary.mn
20. Бийр бэх: http://www.biirbeh.com
21. Тэмvжин - Хvvхдийн зохиолын вэб: http://www.temujin.url.mn
22. Монголын уран зохиолын сан: http://www.mcl.edu.mn/monlit/
23. Ардын Аман Зохиолын Сан: http://www.mcl.edu.mn/aaz/
24. Монголын бvх талын мэдээлэл: http://www.medeelel.mn/ - Мэдээлэл, сурталчилгаа, танин мэдэхvйн вэб
25. Шvлгэн шиврээ: http://www.shuleg.org
26. Amina Entertainment: http://www.amina.mn - audio books

21. Монголын интернэт хэрэглэгчдийн єргєн хэрэглэдэг вэбvvд: http://www.link.mn
10. Монголын хегжлийн гарц: http://www.gateway.mn

11. Ин Монголиа: http://www.inmongolia.mn
12. Монгол мэдээ: http://www.mongolmedee.net/

14.


20. Хєгжингvй технологи - Нийгмийн хэрэгцээ АГРОНЭТ: http://www.agronet.mn

Монгол хvний тэмдэглэл
1. Датаком компани Д.Энхбат: http://www.eblog.mn/
2. USI company А.Отгонбаяр: http://gobigobi.blogspot.com/
3. Бадамлянхуа: http://badamlyanxua.blogspot.com/
4. www.biirbeh.com -оос Blog-уудыг олоорой.
5. C.Дєлмандах: http://duluu.blogspot.com/
6. DHTech company Хvжийгийн блог: http://www.dhtech.com/hujii/
7. Номын сан Бэгзсїрэнгийн блог: http://begzsuren.blogspot.com
8. Технологийн мэдээ: http://www.hariult.info/blog/
9. Мобинэт Баянаа: http://baynaa.blogspot.com
10. Мєнхтэнгэр: http://munkhtengermn.blogspot.com/index.html

Friday, December 26, 2008

Монголын вэб сайтууд (FM, мессенжер)

Монголын интернэт FM
Элгэн нутаг FM 100.1 http://www.olloo.mn (mms://stream.olloo.mn/elgennutag)

Миний монгол FM100.5 http://www.mongolnet.mn/fmcounter.php

Монголын Мессенжерvvд
Exodus мессенжер Mиком ХХК http://messenger.chinggis.com/

МН Мессенжер Мэйжикнэт ХХК http://www.magicnet.mn/


Электрон ил захидал
1. Monstudnet PhotoGallery: http://www.monstudnet.mn/im/
2. Монгол шуудан - зураг, дvрс, авиа бvхий ил захидал илгээцгээе!: http://www.shuudan.mn/
Ажлын байрны зуучлал
1. Humanfortis ХХК: http://www.careermongolia.mn/
2. Инвесско ХХК: http://www.ajil.mn/
3. Ажил олгогчдыг дэмжигч монголын анхны вэб портал: http://www.businessmn.com

4. Монголын Xvvхдийн байгууллага: http://www.naiz.net
5. Монголын Залуучуудын холбоо: http://www.mongolianyouth.com
6. Залуу Лидер клуб: http://www.nlclub.org/

10. Онлайн ажлын зууч: http://www.xodolmor.mn/ - МУ-ын ЗГ-ын хэрэгжїїлэгч агентлаг Хєдєлмєр, Халамжийн їйлчилгээний газар


Байгаль орчин
1. Монголын байгаль орчин: http://www.netsoft.mn/webawards/mne/

Монголын вэб сайтууд (үнэгүй мэйл серверүүд)

Монголын vнэгvй имэйл серверvvд
Датакомын имэйл http://www.mail.mn

Микомын имэйл http://www.chinggis.com

М-Си-Эс Комын имэйл http://mail.mongolica.mn

Инфоконы имэйл http://www.gateway.mn


Монголиа Онлайн http://www.mol.mn

Монголын нэг едер http://www.mongolnet.mn

Монголика http://www.mongolica.mn

Мобинэт http://www.mobinet.mn

Ирвэс-Бизнес клубын Монголын оюутны мэдээллийн сан http://www.oyutan.mn/

MONSTUDNET http://www.monstudnet.mn/

http://www.mongoliatoday.mn

Sain uu - Choose a happy place http://www.sainuu.mn/

ДОХ-той тэмцэх Yндэсний сангийн Залуучуудын сайн дурын клуб http://www.dotno.mn/

Хямдрал урамшууллын цахим сїлжээ http://www.bolomj.mn

Залгамжлагч холбоо http://www.harp.mn/

Монголын Developer-уудын цуглах газар http://www.devil.isee.mn/

Монголын вэб сайтууд (зочид буудал)

Зочид буудал, ресторан
1. Ulaanbaatar hotel: http://www.ubhotel.mn
2. Жигvvр гранд: http://www.jiguurgrand.mn
3. Club Travel Info Center: http://www.clubticmongolia.com/home/index.php
4. Intellectual development company: http://www.chinggisecotour.mn/
5. Баянгол зочид буудал: www.bayangolhotel.mn
6. Youth hostel in Mongolia: http://www.hostel.mn
7. Залуучууд зочид буудал: http://www.zh.mn/
8. Voyage hotel: http://www.voyagehotel.mn/
9. Амарбаясгалант зочид буудал: http://www.eb3-amarbayasgalanthotel.mn/
10. Мика: http://www.mika.mn - Mika Leasing, Mika Hotel, Mika Restaurant, Mika Supplies, Mika travel, Mika found.

20. Modern Nomads mongolian restaurant: http://www.modernnomads.mn/
21. Le Bistrot Francais: http://www.bistrot-mongolia.mn/
22. UB-Deli: http://www.ubdeli-mongolia.com/

Монголын вэб сайтууд (агаарын тээвэр, интернэт худалдаа)

Агаарын тээврийн компани
1. Монголын Иргэний Агаарын Тээвэр: http://www.miat.com
2. Аэрофлот: www.aeroflot.mn


Интернэт дэхь худалдаа
1. Электрон худалдаа: http://www.eshop.mn
2. Урьдчилсан телберт картуудын худалдаа: http://www.cards.mn
3. Валютын электрон арилжаа: http://www.anodforex.mn
4. ePay: http://www.epaycard.mn
5. НЭТКАРТ: http://www.netcard.mn
6. Цэцгийн худалдаа: http://www.rose.mn
7. Music world Hi-Fi Records Online store: http://www.hi-fi.mn/
8. НэтДанс: https://netbill.mn/
9. Бяцхан тархи БТ-1590 Англи монгол толь: http://www.electronics.mn/
10. Эрдэм дэлгvvр: http://www.erdemshop.mn - Бичиг хэргийн барааны онлайн дэлгvvр


20. AdOnline: http://www.adonline.mn/
21. Banner Awards: http://www.bannerawards.mn/
22. Online Exhibitions: http://www.expo.mn/

Монголын вэб сайтууд (аялал жуулчлал)

Аялал жуулчлалын компани

1. Mongolian Guide Portal : http://www.mongolianguide.com


1. Хевсгел далай: http://www.huvsguldalai.mn/
2. Tour company: http://www.amazingnature.mn
3. Chinggis complex: http://www.chinggiscomplex.mn
4. Хvрхрээ: http://www.khurkhreetour.mn/
5. Mainland Tour Mongolia: http://www.mainlandtour.mn/
6. Sunrise Tour: http://www.sunrise.ub.mn/
7. Mongolei Tour: http://www.mongolei.mn/
8. Mongol Juulchin Travel: http://www.pressmongolia.mn
9. MonBuddist Tour: http://www.buddhatours.mn/
10. God Path LLC: http://www.mongolia-asia.com
11. Mongolia Nomadic Discovery Co.,Ltd: http://www.nomadicdiscovery.mn
12. Tulga Travel: http://www.tulgatravel.mn/
13. Єндєр дов ХХК: http://www.discover.mn/
14. Tenuun Tour Co.,Ltd. Auto Adventure Tours in Mongolia: http://www.toursmongolia.mn/
15. Nomin Tours: http://www.nomintours.com/
16. Nature Tours: http://www.naturetours.mn/
17. SSMongolia LLC: http://www.gsmongolia.com/ -Best Mongolian Hunting Game Arrangements
18. Mongol Altai Travel: http://www.visitmongolia.mn/
19. The Mongolian Heritage: http://www.monheritage.mn
20. ASMO Tour: http://www.asmotour.mn/
21. Mongolian Nomads Tour - MONO Tour: http://www.monotour.mn/
22. Mongolian resorts: http://www.mongolianresorts.com/


Онлайн билет захиалга
1. Билетийн тєв зах: http://www.air-market.net/

Бизнес эхлэхэд зах зээлийн судалгаа хэрэгтэй

Та бvтээгдэхvvн болон vйлчилгээний талаар өөрийн гэсэн дэвшилттэй санаатай байж болно. Гэхдээ юуны тvрvvнд бvтээгдэхvvн болон vйлчилгээний эрэлт хэрэгцээг сайн судлах хэрэгтэй. Ер нь бие даан аж ахуй эрхлэгч маань өөрийн тухайн vеийн хэрэгцээ шаардпагыг урьтал болгон хэрэгжvvлэх нь нилээд тохиолддог. Өөрийн энэхvv хэрэгцээг биелvvлэх нь зах зээлийн хэрэгцээг хангана гэсэн vг биш юм. Иймд та дараах судалгаануудыг хийх шаардлагатай:
1. Эрэлт хэрэгцээний судалгаа
2. Борлуулалтын зах зээлийн судалгаа
Өрсөлдөөний судалгаа

Эдгээр судалгаануудыг ерөнхийд нь зах зээлийн судалгаа гэж нэрлэх ба дотор нь анхан шатны болон хоёр дахь шатны зах зээлийн судалгаа гэж ангилж болох юм. Анхан шатны судалгаа гэдэг нь бараа бvтээгдэхvvний талаарх мэдээллийг та өөрийн биеэр хvмvvстэй уулзан ярилцах, санал асуулга явуулах зэргээр олж авахыг хэлнэ. Харин хоёр дахь шатны судалгааны мэдээллvvдийг та мэдээллийн эх сурвалжуудаас цуглуулна. Энэхvv мэдээллийн эх сурвалжуудад статистикийн мэдээ, улсын бvртгэл мэдээллийн газрын мэдээлэл, эдийн засгийн хэвлэл, мэдээллийн vйлчилгээ vзvvлдэг байгууллагуудаас авсан мэдээллvvд орно. Та судалгаагаа маш нухацтай практик талаас авч vзэх хэрэгтэй. Мөн мэргэжлийн хvмvvсийн зөвлөгөөг авахад илvvдэхгvй.
Жишээ нь: Судалгааг дараах асуултын дагуу бэлтгэж болох юм.
• Эрэлт хэрэгцээний судалгаа
• Тухайн бvтээгдэхvvн зах зээлийн хэдэн хувийг эзэлж байна вэ?
• Бvтээгдэхvvний давуу тал нь юунд оршиж байна вэ?
• Энэхvv бизнесийн санааг өөр бусад аж ахуйн нэгж хэрэгжvvлж байсан эсэх?
• Тухайн vед зах зээлийн нөхцөл байдал ямар байсан?
• Бvтээгдэхvvний борлуулалт улирлын чанартай эсэх?
• Тухайн бvтээгдэхvvний эрэлт хэрэгцээ хэр удаан vргэлжлэх?
• Тухайн бvтээгдэхvvнийг орлуулах бvтээгдэхvvн байгаа эсэх? зэрэг асуултуудад хариу олоход чиглэгдэх ёстой

Борлуулалтын зах зээлийн судалгаа
• Зах зээлийн багтаамж, борлуулалтын хэмжээ, худалдан авагч, зах зээлийн тоо баримтууд
• Зах зээл дэх бvтээгдэхvvн, vйлчилгээний vнийн тvвшин
• Таны бvтээгдэхvvн, vйлчилгээний vнийг бусадтай харьцуулсан байдал
Таны бvтээгдэхvvн томоохон худалдан авагчаас хамааралтай эсэх
эсэх

• Өрсөлдөөний судалгаа
Таны бvтээгдэхvvнд өрсөлдөгч бий юу?
Тухайн бvтээгдэхvvний сул болон давуу тал юунд орших вэ?
Таны бvтээгдэхvvнтэй өрсөлдөхvйц бvтээгдэхvvн бий юу?
Гарч ирж болох өрсөлдөгчдийн тоо
Зах зээлд тэргvvлж буй аж ахуйн нэгжийг судлах
Томоохон vйлдвэрлэгчид болон тухайн зах зээлд тэргvvлэгч
өрсөлдөгчийн vзvvлэх нөлөө /Vнийн бодлого буюу vйл
ажиллагааны өргөжилт гэх мэт/

Бизнесээ хэрхэн санхvvжvvлэх вэ?

1. Санхvvжилтийн тєрлvvд
Та єєрийн бизнесийн санхvvжилт хайхын ємнє ямар тєрлийн санхvvжилт хэрэгтэй байгааг шийдэх ёстой. Бизнесээ та нэг бол зээлээр эсвэл хувьцаагаар санхvvжvvлж болно. Зээлээр санхvvжих гэдэг нь зээлийн хvvтэй хамт эргэж тєлєгдєх мєнгийг зээлж бизнесийг санхvvжvvлэх арга юм. Хувьцаагаар санхvvжих гэдэг нь єєрийн бизнес эсвэл тєслийг хєрєнгє оруулагчид худалдах явдал юм.
Бизнесийн зээлийн дараах тєрлvvд байдаг.
Богинохугацаанызээл
Нэг жилээс илvvгvй хугацаанд буцааж тєлєгдєх зээлийг ихэнхдээ богино хугацааны зээл гэж тодорхойлдог. Богино хугацааны зээлийг доорхи тєрлєєр ангилж болно:
•Эргэлтийнхєрєнгийнзээл
•Дансныавлагыннєхєхзээл
•Зээлийгнєхєжтєлєхзээл
Урт хугацааны зээл:
Урт хугацааны зээл нь нэг жилээс дээш хугацаанд буцааж тєлєгдєх нєхцєлтэй байдаг ба нийт хугацаа нь ихэвчлэн 7 жилээс хэтэрдэггvй байна:
Vл хєдлєх хєрєнгє болон тоног тєхєєрємжийн зээлvvд нь харин 25 жилийн хугацаанд тєлєгдєж болдог. Урт хугацааны зээлийг доорх зорилгоор ихэвчлэн авна:
• Тоног тєхєєрємж худалдан авах
• Тавилга эд хэрэгсэл худалдан авах
• Автомашин болон бусад техник хэрэгсэл худалдаж авах
• Vлхєдлєххєрєнгєхудалдажавах
2. Санхvvжилтийн эх vvсвэрvvд
Та бизнесийн тєлєвлєгєєгєє боловсруулчихсан, бизнесийн vйл ажиллагаанд тань хэдий хэмжээний мєнгє шаардагдаж байгааг мэдсэн, санхvvжилтийн тодорхой нэг тєрлийг сонгочихсон байгаа vед санхvvжилт хаанаас олох вэ? Санхvvжилтийн 3 ерєнхий эх vvсвэр байдаг. Vvнд:
- Хувийн:
Найз нєхєд буюу хамаатан садангаасаа туслалцаа авах
Хадгаламжаа ашиглах
Хєрєнгє оруулагч аж ахуйн нэгж
- Арилжааны:
Банкууд
Банк бус санхvvгийн байгуулагууд
Лизинг/тvрээсийн vйл ажиллагаа/
- Засгийн газрын хєнгєлєлттэй зээл, тусламжууд
Бизнесийн амжилттай эрхлэх оновчтой санаа, тєслийг санхvvжvvлэх хєрєнгє оруулагчийг хайх нэгэн vр ашигтай зам бол таны энэ санаа, тєсєлд хєрєнгє оруулахыг хvссэн хvмvvсийг олж, урих зорилгоор тухайн улсын бизнесийн сонин хэвлэл, сэтгvvлvvдэд зар сурталчилгаа нийтлэх явдал юм. Ялангуяа бизнесийг дэмжих чиглэлийн тєрийн болон тєрийн бус байгууллагуудын дэргэд шинээр бизнес эрхлэгчдэд техникийн болон санхvvжилтийн туслалцаа vзvvлэх vvрэг бvхий алба ажилладаг бєгєєд тан энэ албадуудад хандан єєрийн тєслийг хэрэгжvvлэх болон санхvvжилт ож авах чиглэлээр зєвлєгєє туслалцаа авч болно. Тvvнчлэн эдгээр алдбадуудын тусламжтайгаар та гадаадын хєрєнгє оруулагчдад хандан єєрийн тєслєє гадаадын худлдаа, бизнесийг дэмжих байгууллагуудын хэвлэлээр дамжуулан сурталчлах буюу интернэтэд онлайн хэлбэрээр сурталчлуулж болно.
Мєн эдгээр байгууллагуудын мэдээллийн санд байгаа таны тєслийг сонирхож магадгvй компаниудын бизнес лавлахыг vзэх хэрэгтэй. Маш сайн боловсруулж, бэлтгэсэн санаа, тєслєє єєрийнхєє танилцуулгын хамт эдгээр компаниудын хаягаар явуулах хэрэгтэй. Хэрэв таны тєслийг сонирхож магадгvй компанийн хvмvvс тантай ямар нэг харилцаа холбоотой байдаг бол энэ нь таны хувьд тэд хєрєнгє оруулагч болоход их дєхємтэй байна.
Тvvнчлэн бизнесийг хамтран эзэмших замаар санхvvжvvлэх хэлбэрийг практикт єргєн ашигладаг. Хамтарсан бизнес гэдэг нь уг бизнесийн ємчлєл ба хяналтыг хоёр буюу тvvнээс дээш талууд хувааж эзэмшинэ гэсэн vг. Оролцогч тал бvр газар, капитал, эсвэл шаардлагатай vйлчилгээний тодорхой хэсгийг оруулж, оруулсан хєрєнгийн хэмжээтэй тэнцvv бизнесийн хэсгийг эзэмшинэ. Эдгээр оруулсан эд хєрєнгє нь нийлж уг бизнесийг тєлєвлєх, эхлэх, vйл ажиллагаа явууулахад шаардлагатай бvх орцоор хангадаг. Эзэмшигчийн ємч нь компанийн эд хєрєнгє ба хувьцаанд хуваагдана.
Гэхдээ та хэрэв бизнесээ хамтарсан vйлдвэр, болон компани байгуулах замаар хэрэгжvvлэх гэж байгаа бол хамтарсан бизнесийн хэлцэл болон гэрээний талаар дээр дурьдсан худалдаа, бизнесийг дэмжих байгууллагуудын мэргэжилтнvvдээс эрх зvйн талаар маш сайн зєвлєгєє авах хэрэгтэй.
3. Санхvvжилт олоход та бэлэн vv?
Арилжааны зээлийг хурдан олж авахад та бэлтгэгдсэн байх ёстой. Юуны ємнє хэр хэмжээний мєнгє юунд хэрэгтэй байгаа, мєн vvнийгээ яаж буцааж тєлєх вэ гэдгийг тодорхой мэдэж байх хэрэгтэй. Мєн тухайн зээлийн байгууллагын зээл олгох бодлогын талаар мэдээлэлтэй байх хэрэгтэй. / Банкуудын зээл болон зээлийн нєхцлийн талаарх мэдээллийг хавсралтаас vзнэ vv/.
Ямарваа нэг тєлєвлєгдсєн єргєтгєл, шинэчлэл, эсвэл эргэлтийн хєрєнгийн эх vvсвэрийг нэмэх зээл хvсэж байгаа бол урьдчилан тєсєл болон холбогдох материалыг бvрдvvлсний дараа зээлээ хєєцєлдєх нь зєв. Энэ материалуудын байнга гарын доор байлгах нь олдсон боломжийг хурдан ашиглах vндэс суурь болно. Таны хvссэн зээлийг олгох явдал нь Та єєрийгєє хир зэрэг таниулсан, єєрийн бизнесийн тєлєвлєгєєг хир зэрэг тодорхой боловсруулснаас шалтгаална. Зээлийн байгууллагад тухайн аж ахуйн нэгж, хувь хvнд зээл олгохдоо 4 vндсэн шалгуурыг чухалчилдаг:
- Зээл зайлшгvй шаардлагатай эсэх, тухайн аж ахуйн нэгжид хир vр єгєєжтэй байх
- Тухайн бизнесийн удирдагч, єєрєє хэлбэл, Та энэхvv бизнесийг амжилттай явуулах ур чадвар, туршлага, онолын мэдлэгтэй эсэх
- Та зээлийн санал болон бизнес тєлєвлєгєєгєє тухайн зээлийг vр дvнтэй ашиглаж, ашигтай ажилласны vндсэн дээр хєгжин дэвжиж, зээлийн хугацаа дуусахад эргэн тєлєх чадвартай байхаа тооцож, vvнийгээ тод харуулахаар материалдаа тусгаж чадсан эсэх
- Тухайн зээлийг баталгаажуулсан барьцаа нь найдвартай байх

Эх сурвалж: Аж ахуй нэгж шинээр vvсгэн байгуулагч нарт зориулсан гарын авлага ном. 2003он

Сvvний бизнес ашигтай байх боломжтой юу

Монгол улс хэдийгээр мал аж ахуйн орон хэмээгддэг ч өнөөдөр дотоодын хэрэглээний сүүнийхээ ихэнхийг гаднаас авах болжээ. Дотоодод үйлдвэрлэх боломж байгаа нь хэн бүхний нүдэнд ил байгаа хэдий ч үүнд тулгарах бэрхшээл, нээгдэх боломж юу байгааг бид тэр бүр сайн мэдэхгүй байна. Энэ асуудлаар ярилцахаар Хөдөөгийн агрибизнесийг дэмжих хөтөлбөрийн ажилтан С.Энхтуяа, С.Жигжидпүрэв, сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн “Гум” компанийн гүйцэтгэх захирал Д.Мөнхжаргал нарыг урилаа. Бидний яриа маань үндсэндээ сүүний фермерийн аж ахуй эрхлэх боломж, сүү боловсруулах болон үйлдвэрлэх, сүүн бүтээгдэхүүний зах зээл гэсэн гурван сэдэвт тулгуурласан юм. 1. Сүүний фермерийн аж ахуй эрхлэх боломж

Сүүний фермерийн аж ахуйд өнөөдөр ямар сорилтууд тулгараад байна вэ?

С. Жигжидпүрэв: Одоогоор томоохон хотуудын орчимд хуучин фермүүдийн бааз дээр тулгуурласан жижиг фермерийн аж ахуй эрхлэгчид олон болоод байна. Өнөөгийн байдлаар 138 жижиг фермер бүртгэгдэж үйл ажиллагаа явуулж буй мэдээ бий. Эдгээрээс гадна ч мөн тодорхой тоогоор байна. Тус фермүүд нь 10 ба түүнээс дээш тооны саалийн үнээтэй бөгөөд нийт үнээний тоо нь 2900 орчим байгаа. Нэг үнээний жилийн саамын хэмжээ 1900-2200 литр байна. Шилмэл үүлдрийн үнээний жилийн саам 3000-3500 литр байдаг ч ийм үнээ тун цөөхөн тоотой байгаа нь тулгамдаад байгаа асуудлын нэг. Мөн сүүний фермерийн аж ахуйн чухал хэсэг болсон тэжээлийн үйлдвэрлэл ихээхэн хоцрогдож байна. Нэг талаас нийлүүлэх сүү бага, нөгөө талаас эрэлт их байна.



Тэгэхээр олон тооны ферм байгуулах шаардлагатай гэсэн үг үү? Аль эсвэл сүүний үйлдвэрүүд хажуудаа том том ферм байгуулах нь ашигтай сонголт уу?

Д. Мөнхжаргал: Үйлдвэрүүд хажуудаа заавал ферм байгуулна гэсэн ойлголт байхгүй. Ер нь чиглэл чиглэлээ дагнасан байдалд шилжвэл зүгээр гэж бид ойлгодог. Дэлхийн жишгээр сүү үйлдвэрлэдэг нэг хэсэг, дунд нь аваачиж өгдөг нэг хэсэг, боловсруулж худалдаалдаг нэг хэсэг байвал зүгээр мэт. Дэндүү том цар хүрээтэй болоод ирэхээр цалгарддаг талтай. Сүү үйлдвэрлэгчид түүхий эд дээрээ тулгуурлаж байдаг болохоор түүхий сүүний чанар, бэлтгэл, эрүүл ахуй дээр анхаарах хэрэгтэй. Үүн дээр сайн анхаараад сүү боловсруулагчдад байнга сүү нийлүүлж ашигтай бизнес эрхлэх бүрэн боломж өнөөдөр байгаа. Сүү хэрэгтэй, өөрөөр хэлбэл эрэлт байна.



Тэгвэл сүүний чиглэлийн үхэр, ямааны үүлдэр угсаа үлдэж чадсан уу? Мөн сүүний бизнес эрхлэхэд яагаад болохгүй байна?

С. Жигжидпүрэв: Сайн үүлдрийн үхрийн генефонд хадгалагдаж чадсан. Ашиг шимийг нэмэгдүүлэхэд дараах асуудлуудыг шийдэх хэрэгтэй. Нэгдүгээрт, үржил селекцийн ажлыг сайжруулж өндөр ашиг шимт сүүний үүлдрүүдийн гүн хөлдөөсөн үр, эвсэл үр зэргээр хээлтүүлгийн ажлыг зохион байгуулах, хоёрдугаарт, тэжээлийн баазтай болох. Манай фермерүүд сүүлийн жилүүдэд эмх замбараагүй, менежмент муутай явсан. Үүндээ дүгнэлт хийж, дээрхи ажлыг зайлшгүй хийх ёстой. Нааштай хандлагууд ч байгаа. Өнөөдөр “Малын удмын сангийн үндэсний төв”-д сүүний сайн үүлдрийн бухны гүн хөлдөөсөн үр 200 мянган тун байгаа нь үхрийн үүлдэрлэг байдлыг сайжруулахад чухал зүйл. Малын удмын санг сайжруулах үүднээс гадаадын хөрөнгө оруулалтаар 1000 хүртэлх тооны саалийн үнээг импортлох ажлыг гүйцэтгэхээр төлөвлөгдөж байгаа. Саалийн үүлдрийн генефонд бий ч ашиг шим муу, давжаа байгаагийн нэг шалтгаан нь тугалын сүүний асуудал юм. Тугалыг сүүн хөгжлийн үед нь хангалттай сүүгээр тэжээгээгүйгээс давжаарч байгаа гэж үзэж болно. Давжааралгүй болгох тугалын сүү орлуулах тэжээлийг гадаадаас авах өөрийн оронд үйлдвэрлэн фермерүүдэд хүргэх нь чухал юм. Сүүний гарц арвинтай ямааны тухайд Говь-Алтай, Завхан аймгуудад тулман хөхт ямааг шилэн сонголт хийн үржүүлдэг байсан ч одоо үгүй болсон. Гэвч сүүлийн хоёр жилд сүүний хэвшлийн ямаа үржүүлэх талаар шинжлэх ухааны байгууллагуудын чармайлтаар гүн хөлдөөсөн үр импортлосон. Ноолуураас гадна сүүний чиглэлийн ямааны жижиг аж ахуйн эрхлэвэл үр дүн гарах магадлалтай.



Сүүний чиглэлийн фермүүд байгуулахад өөр юу шаардлагатай байна вэ? Хөрөнгө оруулалт, санхүүжилт хэрэгтэй юу? Тэгэхээр энэ тал дээр юу ярих вэ?

С. Энхтуяа: Сүүний үнэ ханш улирлын ялгаатай байна. Зундаа нийлүүлэлттэй, өвөлдөө байхгүй. Тэгэхээр фермерүүд нийлүүлэлт багассан өвлийн улиралд үнээгээ тугаллуулах шаардлагатай. Өнөөдөр энэ талын ажлууд хийгдэж байна. Дэлхийн хүнс хөдөө аж ахуйн байгууллагийн санхүүжилтаар хэрэгжиж буй төслийн хүрээнд Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотын хүн амыг сүүгээр хангах үүднээс саалийн жижиг хэмжээний механикжсан фермүүдийг байгуулж эхэллээ. Энд сүүний чиглэлийн үхрийн зохиомол хээлтүүлгийн ажлыг хийж байна. Сүүний үйлдвэрлэлийг, ялангуяа сүү ховор үед сүүний хэмжээг нэмэгдүүлэхэд энэ ажил үр дүнгээ өгөх боломжтой гэж найдаж байна.



Фермийн аж ахуй эрхлэхэд манай орны хувьд өвс, тэжээлийн нөөц хангалттай биш. Үүнийг хэрхэн шийдэх ёстой вэ?

С. Жигжидпүрэв: Саалийн аж ахуй эрхэлжбуй фермерүүдэд өвс, хивэг хоёроос өөр сааль нэмэгдүүлэх тэжээл байхгүй байна. Үүлдрүүдийн генефонд хадгалагдаж, сайжруулалт хийж байгаа ч тэжээлийн асуудлыг шийдэх нь чухал. Сүүлийн жилүүдэд манай оронд ган зуд нүүрлэн хадлан өвсний гарц муудсан, бас шатахууны үнэ өссөнөөс боодол өвсний үнэ нэг жилийн дотор 200-300 төгрөгөөр зарим аймагт 500 хүртэлх төгрөгөөр нэмэгдсэн. Тэжээлийн олдоц, төрөл муу, гурилын үйлдвэрүүд хивэг экспортлох болсноор үнэ нь хэт өсч фермерүүдэд хүндрэл учруулж байна. Тиймээс сүүний фермерийн аж ахуй хөгжүүлэхэд тэжээлийн асуудлыг заавал цугт нь шийдэж явах хэрэгтэй.



2.Сүү боловсруулах, үйлдвэрлэх Ер нь сүү боловсруулах технологи



Монголд ямар байдалтай хөгжиж байна вэ? Сүүг дэлхийн түвшинд очихуйц тийм хэмжээний боловсруулалт хийж чадаж байна уу?

Д. Мөнхжаргал: Хувийн хэвшлийн сүү боловсруулах үйлдвэрүүд 1990 оноос эхэлсэн. Судалгаагаар Улаанбаатарт ид ачааллын үед өдөрт 70 орчим тонн сүү боловсруулж байгаа гэж үзсэн. Технологи болон тоног төхөөрөмжийн хувьд дутагдалтай. Гэхдээ технологийн ашиглалт, боловсон хүчний хувьд боломжтой. Зарим компаниуд дэлхийн хөгжилтэй оронд хэрэглэдэг савлагаатай сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байгаа. Төхөөрөмжүүд өндөр хүчин чадалтай байгаа ч түүхий эдийн хувьд гэвэл хангалтгүй. Тийм өндөр хүчин чадалтай машинд энд тэндээс бага хэмжээний сүү цуглуулж, нийлүүлээд боловсруулахад маш их эрсдэлтэй. Тэгэхээр сүүний эрэлт байгаад л байна гэсэн үг. Ферм эрхлэгчид олон тоогоор байгуулагдах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Тэгвэл байгаа хүмүүс нь сүүгээ хадгалах, хамгаалах, тээвэрлэх, аюулгүй байдал сахих тал дээр ямар байна вэ? Шаардлага хангаж чадаж байна уу?

Д. Мөнхжаргал: Фермерүүдийн маань сүү бэлтгэх зарчим нь ямар ч зохион байгуулалтгүй. Урд сүүний үйлдвэрийн хөргөлттэй тасгууд байсан. Газар дээр нь сүүгээ хүлээж аваад, шүүгээд, хөргөөд, нэгдсэн нэг тээврээр тээвэрлэдэг байсан бол одоо фермерүүд сүүгээ шүүж, хөргөсөн болоод 40-ийн битондоо хийгээд ахуйн аргаар тээвэрлэж байгаа. Фермер үйлдвэр хоёрын хооронд бохирдох, халуун дулаан үед исэх, гашлах, эрсдэлүүд үнэхээр их байна. Үүнийг зогсоох талаар ажил зохион байгуулж л байна. Гэхдээ хангалтгүй. Төслийн шугамаар сүүний сургалтын үндэсний төв байгуулагдаж байгаа, энэ тал дээр чиглэсэн бодлого сургалтууд явагдах байх. Фермерийн аж ахуй эрхлэгчид ч гэсэн энэ тал дээр анхаарвал ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх боломж нээгдэнэ.



Зах зээл дээр сүүгээ нийлүүлэхэд ямар нэгэн өрсөлдөөн байхгүй учраас хүчээр үйлдвэрүүд аваад байна уу? Сүүгээ ер нь үйлдвэрүүдэд түргэн нийлүүлэхийн тулд өнөөдөр юу хийх ёстой вэ? Техник тоног төхөөрөмж хэрэгтэй юу, ариун цэвэр аюулгүй тал дээр анхаарч ажиллах шаардлагатай юу?

Д. Мөнхжаргал: Ажиллах шаардлага байна. Энэ нь бэлтгэлийн систем буруу байгаагийн илрэл. Үйлдвэрүүд маань нарийн шаардлага тавиад чанар хангасан сүү аваад, шаардлага хангаагүйг нь авахгүй байх боломжтой. Нийлүүлэлт бага болохоор багахан хэмжээний сүү ирээд бид түүнийг нь шуудхан авч боловсруулж байгаа. Өвөл сүү ховордоод ирэхээр түүхий эдийн хомсдол шууд үүсдэг. Сүү байхгүй бол юугаа боловсруулах юм бэ. Шуудхан хэлэхэд сүүний чиглэлийн үнээ байхгүй болсон. Байгаа нь ашиг шим муутай болсон гээд шалтгаан олон. Фермерүүдийн хувьд энэ тал дээр анхаарч ажиллавал сүү нийлүүлэх бүрэн боломжтой. Мөн сүүг тээвэрлэх, хадгалах үеийн цаг хугацаа, ариун цэврийн асуудал ч ихээхэн анхаарал татах асуудал мөн.



3. Сүүний зах зээлийн нөхцөл байдал



Өнөөдөр сүүний зах зээлийн байдал ямар байна вэ? Экспорт, импортын талаар яриагаа эхлэх үү? Д. Мөнхжаргал: Сүүний хувьд дотоодод хангагдаагүй зах зээл байна. Үүнийг дотоодын үйлдвэрлэлээр нөхөх бүрэн боломжтой. Импортоор орж ирж байгаа сүүг багасгаж, энэ хэрэглээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангаж болно. Үүнийг хүн бүр л мэдэж байгаа. Ер нь манай бүтээгдэхүүнүүд сав баглаа боодлоор импортын бүтээгдэхүүнүүдээс гологдож байгаа. Хэрэглэгчдийн таашаалд нийцэхгүй байна. Өндөр технологи бүхий боловсруулалт, савлагааны төхөөрөмж оруулж ирэх боломжтой. Гэхдээ маш их үнэ өртөгтэй. Сая хүн амтай хотод нэг л тетрапакын шугам байх боломжтой гэсэн судалгаа байдаг юм байна. Миний бодлоор манай орны хувьд удаан хугацаанд хадгалах савлагаа шаардлагагүй. Өндөр хөгжилтэй орнууд өөрсдөө цөөхөн хоног хадгалдаг сүүг шинээр хэрэглэх сонирхолтой. Манайд ирээд байгаа сүүг илүүдэл ихтэй газар үйлдвэрлээд эрэлт ихтэй орон луу явуулдаг. Ер нь сүү шинээрээ л хүний биед хэрэгтэй байдаг. Үүнийг ашиглавал сүүн бүтээгдэхүүний зах зээл байна. Монголчууд нэг сүүг 10 хоног уухгүй нь мэдээж. Гадаадаас орж ирж байгаа сүү бол малын сүүг ургамлын гаралтай тосоор баяжуулсан бүтээгдэхүүн. Жинхэнэ цэвэр сүү биш.

Ер нь гадаадаас манайх сүү авахгүй дотооддоо хангах боломж байна уу? Боломж хэзээ бүрдэх бол? Та бүхний бодлоор.

Д. Мөнхжаргал: Дотооддоо хангачихна гэхэд хүний хэрэглээг хязгаарлаж магадгүй юм. Бас импортыг орлохоор бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж чадна гэж хэлэхгүй. Тэнд янз бүрийн нэр төрлийн бяслагууд байна, исгэлэн сүүн бүтээгдэхүүн байна. Сүүний хувьд хувьд гадаадаас аваад байх шаардлагагүй, хангах боломж байгаа. Сүү боловсруулах үйлдвэрийн салбар маань яагаад хөгжихгүй байгаа юм бэ гэхээр бүгдээрээ 1990 оны дараа л гарч ирсэн шинэ компаниуд. Зах зээлийн харьцаа хурдсаад, нийгмийн бүх зардлууд, түүхий эдийн үнэ өсөөд байдаг. Үүнийг дагаад дотооддоо үйлдвэрлэж байгаа бүтээгдэхүүн маань импортын бүтээгдэхүүнээс илүү үнэтэй болчихоод байгаа юм.

С. Энхтуяа: Миний бодлоор хэрэглээний сүү болон таргийг дотооддоо хангаад байх боломжтой. Бусад бүтээгдэхүүний хувьд импортын бүтээгдэхүүнийг орлохуйцаар үйлдвэрлэж чадахгүй байгаа болохоор одоодоо гадаадаас авахаас өөр замгүй. Гэхдээ яваандаа бол дотооддоо үйлдвэрлэх талаар болох л хэрэгтэй.

С. Жигжидпүрэв: Эхлээд сүүний нийлүүлэлтийн асуудлаа шийдэх хэрэгтэй. Дараа нь боловсруулах асуудлаа ярих нь зүйн хэрэг. Тодорхой цэгцтэй бодлогоор тэжээлийн асуудлыг шийдэхгүй бол байгаа малынхаа генофондыг ч алдаж мэдэхээр байна. Энэ байдлаараа 1-2 жил болвол сүүний аж ахуй эрхлэх боломжгүй байдалд хүрч мэднэ. Түүнээс гадна тэжээлийн олдоц, төрлийг нэмэгдүүлэх тал дээр гарсан шинэ санаа санаачлагуудыг дэмжих бодлого байх ёстой. Энэ бол тэжээлийн ургамал тариалах, дарш болон шүүслэг тэжээл бэлтгэх, худалдах сонирхолтой газар тариалангийн аж ахуйнуудад хөнгөлттэй зээл олгох, техник тоног төхөөрөмж нийлүүлэн дэмжих бодлого юм. Сүүний аж ахуй эрхлэж байгаа хүмүүс газар тариалангийн мэдлэг бага болохоор газар тариалангийн салбараас ийм бизнес хийдэг аж ахуйнууд байвал илүү сайн.

Тэгэхээр цаашдаа яах вэ? Сүүний бизнесийг хөгжүүлэхийн тулд юу хийх шаардлагатай байна вэ?

С. Энхтуяа: Ер нь дотоодын сүү цагаан идээний үйлдвэрлэлийг цаашид нэмэгдүүлэхийн тулд дэвшилтэт техник технологийг нэвтрүүлэх, зах зээлийн эрэлт хэрэггцээг хангах, боловсруулалтын түвшинг дээшлүүлэх хэрэгтэй. Үүнээс гадна нэгдүгээрт, Дотоодын үйлдвэрлэлийг эрчимжүүлэхийн тулд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх хэрэгтэй, хоёрдугаарт, Сүү сүүн бүтээгдэхүүний эх булаг болох сүүний чиглэлийн эрчимжсэн үхрийн аж ахуйг хөгжүүлэх, орон нутагт сүү сүүн бүтээгдэхүүний жижиг үйлдвэрүүдийг байгуулах хэрэгтэй, гуравдугаарт, мал аж ахуйгаа эрчимжүүлэх, байгалийн сөрөг хүчин, эрсдэлээс хамгаалах үндэсний чадавхийг дээшлүүлэх, экологи, эдийн засгийн боломжтой бүс нутагт эрчимтэй технологид үндэслэсэн мал ах ахуйг хөгжүүлэх ажлыг дэс дараатай авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.





Эх сурвалж: Хөдөөгийн бизнес 2006

Модны vрдэс, сvрэл ашиглан тоосго vйлдвэрлэх боломж байна

Тоосго орлодог материалын үйлдвэрлэлийг манай өмнөд хөршид ихээр дэмжиж байна. Хэрвээ ийм үйлдвэрлэл эрхэлбэл эхний гурван жилд бүх татвараас чөлөөлөх гэнэ.
Тариалангийн талбайн хаягдал сүрэл, модны харуулдас болон үрдсийг нягтруулж холино гэсэн үг биш, харин хатууруулдаг материалаар боловсруулан тоосго хийх арга юм байна. Ингэж бүтсэн тоосго нь гал, усанд тэсвэртэй, доргилт, цохилт зэрэг гадны механик нөлөөнд өртөмтгий бус, удаан эдэлгээтэйгээс гадна хөнгөн, хорхой шавьжинд идэгдэхгүй зэрэг олон давуу талтай ажээ.
Газар дэлхийгээ сэндийчин, байгалиа бохирдуулахгүйгээр бараг л хог болдог дээрх материалуудыг ашиглаж Монголдоо ханын материал үйлдвэрлэвэл үнэхээр шинэлэг бөгөөд өндөр үр ашигтай ажил болно. Хятадын стандартын шаардлагыг хангаж буй энэ тоосго нь цемент шиг удаан эдэлгээтэй гэдгийг хэлэхэд илүүдэхгүй биз ээ. Сүрэл, харуулдас, урдэс, ашиглан өвөрмөц технологиор хийсэн шинэ үеийн энэхүү тоосго нь хүйтэн, халуунаас төдийгүй дуу чимээнээс найдвартай тусгаарладаг. Хөнгөн чанартай тул карказан барилгын ханын дүүргэгчээр ашиглахад илүү тохиромжтой.
Цемент, шавраар өнгөлөхөд наалдац сайтай, ховхорч унадаггүй, дээрээс нь шавардах, будах, өнгөлгөө хийхэд амар хялбар төдийгүй уг тоосгыг өрөмдөх, харуулдах, хөрөөдөж болдог маш олон сайн талтай. Нэг ам метр талбайд орох дээрх маягийн тоосгоны хүнд 30-40 кг бол жинхэнэ тоосгоны жин 200 кг байх жишээтэй. Нийт 300 ам метр талбайд л ийм үйлдвэрээ байрлуулах бүрэн бололцоотой. Машин, тоног төхөөрөмжийн үнэ нь 12 мянган ам доллар бөгөөд өдөрт 500 ам метр ханын материал үйлдвэрлэх хүчин чадалтай юм байна. Хятадад хийсэн судалгаагаар ам метр материалын өөрийн өртөг нь арван юань боловч зах зээл дээр 60 юаниар борлуулдаг ажээ. Тиймээс энэ үйлдвэрлэлийг Монголд хөгжүүлэх боломж нээлттэй байна.

Жимс Жимсгэний бизнест хүч сориод үзээрэй

Дэлхийн ургамлын хаан» гэгддэг чацаргана гуч гаруй тєрлийн витамин агуулах ба эмчилгээний асар єндєр vр дvнтэй. Нэг литр тос нь дэлхийн зах зээлд 150-160 ам.долларын vнэ хурдэг гэнэ. Ядуурал, ажилгvйдлийн талаар ярихдаа бид наймаа, МАА, за тэгээд жижиг vйлдвэрийг л ойлгоод байх шиг. Тэгээд газрын vр шимийг ашиглах, тухайлбал жимс, жимсгэнийн тариалангийн талаар ямар боломж байна вэ. Энэ талаар УИХ-ын гишvvн, Монгол Улсын шинжлэх ухааны академийн гишvvн, академич, техникийн шинжлэх ухааны доктор, профессор. Монгол Улсын Гавьяат багш Ч.Авдайтай ярилцлаа.

Энэ жимсний жинхэнэ эх нутаг нь Монгол юм шvv дээ. Єєр олон газарт чацарганатай ч єеєлдєє их хvйтэрч, зун нэлээд дулаардаг газарт чацарганын жимсэнд хуралдах тос, ашигтай бодисууд нь-Маш олон тєрлийн витамин агуулдгаараа "дэлхийн ургамлын хаан" гэж нэглэгддэг. Сvvлийн жилvvдэд чацарганын тариаланд хувь хvмvvс ч, компаниуд ч анхаарч эхэлсэн. "Гангар инвест" гээд барилгын компани бий дээ. Чацаргана дээр олон жйл ажиллаж байсан Лааган, Сурэнхор, Виктор зэрэг хvмvvс єнєєдрийн байцлаар 270.000 орчим суулгац бэлтгэж байгаа. Улаангомд зуугаад мянга, Дарханд 60-70 мянтан суулгац мєн бэлтгэж байна. Vvнээс тооцоод vзэхээр жилд чацарганын тариаланг 500-гад га-гаар єсгєх боломж бvрдэж байгаа юм. Тэнгэр инвест" Тєв аймгийн Батсvмбэрийн Vдлэгийн голд дєчєєд га-д тарьсан. Эдний хамгийн дээд зэргийн нэг бутнаас 17 кг чацарганын суулгац тарь. Хожим жимс нь ургаад ирэхээр бидэнд худалдаж байгаач эз" гэсэн байгаа. Энэтхэг, ХБНГV, БНСУ-ууд ч гэсэн чацарганыг маш ихээр сонирхож байна. Яагаад гэвэл чацарганад 30 гаруй тєрпийн витамин байдаг. Байгалийн хортой радиацыг эсэргvvцэх, атомын цахилгаан станцад ажиллаж буй хvмуvсийг туяаны хордлогоос хамгаалах ховор бодис уулагддаг. Боловсруулахад амархан, тосыг нь vйлдвэрийн тєдийгvй гэрийн нєхцєлд ч гаргаж авч болно. Шvvсийг бусад олон тєрлийн ургамалтай холиод бvтээгдэхvvн хийх бололцоотой. Манай орны нєхцєлд албан газруудаас гадна айл єрхууд ихээр таримаар байгаа юм.

-8-10 ширхэг эм бутанд нэг эр бут байдаг юм. За яахав, айл хашаандаа 10 эм, хоёр эр бут суулгаг. Хоёр эр нь жимслэхгvй. Арван эм бутаа хоёр настай суулгацаар ургуулбал хоёр жилийн дараачаас жимсээ єгєєд эхэлнэ. Тэгээд арав гаруй жилийн туршид жимсээ жил болгон єгнє. Сонирхолтой нь бут тэр шvv. Хэрэв гараар жимсээ хураах боп мєр хоорондын зай 2.5-3 метр байж болно. Тэгвэп 800 хvртэл бут суулгаж болно. 600 бутнаас 500 ширхэг нь жимслэхээр бодоход 2.5-3.5 тонн чацаргана авна гэсэн vг. Чацарганы нэг суулгац 800-1000 тєгрєгийн vнэтэй. Тvvнийгээ бут болтол нь ургуулж, улсын нэгдсэн бvртгэлд оруулбал анх худалдаж авсан єртгийг нь эргvулж єгч байхаар асуудал яригдаж байгаа. Шийдвэр нааштай гарах байх. Угтаа унэгvй чацарганатай болчихно гэсэн vг. Хагас га-гаас гурван тонн чацаргана хураагаад, тvvнээсээ гэрийн нєхцєлд тос авахад 30-40 кг тос гарна. Зуун грамм тосны vнэ 8000, литр нь 80.000 тєгрєг гэсэн vг. Зєвхєн тосноос нь 2.4-3.2 сая тєгрєг олох нь байна. Жимсийг нь шvvстэй нь бас худалцана. Ингэхээр дээрх тоо цаашаагаа ч єснє гэсэн vг.

-Дотоод, гадаадгvй зах зээл хєнгєлттэй байна. Сопонгос, Япон, Энэтхэг, Гер мана ас чацаргана худапдаж авахаар байнга захиалга єгч байна. Хувь хvмvvс 250-500 граммын шилэнд савлаад бага зэрэг тос гадаадад гаргадаг. Уг нь бол нарийн боловеруулалт хийж, 5-10 граммаар садлан ампул ашигтай сайн чацаргана Монгол, Буриад, Тува, Алтайн хязгаарт л байгаа юм. ОХУ чацарганын эхний таван сорт гаргаж авахдаа ихэнх нь Монголоос, манай улсын хил дагуу ургадаг чацарганаас тvvж, єргєжvvлээд, єргєсийг нь алга болгоод патентаа батлуулсан байгаа юм. Ер нь бол Монголын гурав, Оросын 17-18 гээд хорь гаруй сорт бий. Уг жимс байгальд хаана ургаж байна вэ гэхээр, 1960 хэдээс 1970 хэдэн онуудад явуулсан судалгааны экспедицийн материалаас vзэхэд Монголд 20.000 га-д зэрлэгээр ургаж байсан байдаг. Увсад Тэсийн голын дагуу, 1.5-4 км єргєнтэй, 70-аад км vргэлчилсэн чацарганын шугуй байсан байгаа юм. Энэ бол чацарганын гол цєм нутаг байлаа. Сэлэнгэ, Завханд, Ховдын Булган суманд гээд бага хэмжээгээр ургадаг газрууд байв. Олон жилийн зуд, vертэй холбоотойгоор, дээр нь хvмvvс байгальтайгаа их буруу харьцсанаас зэрлэг чацарганын нєєц ихэд багассан. Гэхдээ 1965 оноос эхлээд ОХУ-ын Алтайн хязгаараас эхний сортын чацарганыг авч, Улаангомын ХАА-н эрдэм шинжилгээний станцын талбайд тариад vзтэл манайх чацарганыг тариалангийн нэг чиглэл болгох бололцоотой нь харагдсан. Тиймээс эхний суулгацуудыг Улаангомд бэлтгэж эхэлсэн. Хvлэмжинд байнгын мананжуулагчтайгаар жижигхээн мєчрєєс бэлтгэдэг. Ийм аргаар нэг томоохон модноос 200-300 ширхэг суулгац бэлтгэх бололцоотой. Суулгацаа Баянхонгор, Говь-Алтай, Тєв, Хэнтий, Сэлэнгэ болон Увсын хэд хэдэн нутагт тархаән тарьснаар тэдгээр нутагт чацаргана маш сайхан ургасан. 1990-ээд оны vед манай улс таримал чацарганын 800 га талбайтай болсон байв. Харамсалтай нь сvvлийн жилуvдэд олон газрын талбай устлаа. Улаангомд гэхэд 500 га-гийн палантац байгуулахаар эхлээд 375 га болоод байж байтал 1990 онтой зопгон, мэргэжлшнхэн ч муу ажиллаж, хуучин талбай нь хєгщирснєєс ургац нэлээд муудсан. Байгалийн чацаргана их хэмжээгээр, таримал жимсний талбай дєрєв дахин хорогдсон юм. Гэхдээ манай улсад хаана чацаргана тарьж болох нь нэгэнт судлагдаж, яаж тарих агротехник нь ундсэндээ боловсрогдсон нь сайшаалтай.

Чацаргана уг нь их ашигтай жимс биз. Тариалалтыг эдvгээ шинээр сэргээх боломж нь ямар бәйгаа талаар ярина уу?

Чацаргана авсан байгаа юм. Ер нь чацаргана хангайд тєдийгvй, говийн бvсэд ч ургах бололцоотой. Чацаргана ургац єгєхєєс гадна vндсээ хєрсєнд сайн хавж, уе чийг их сайн татдаг. Элсний нvvдлийг зогсоох, хєрсний эвдрэлийг арилгах давхар ашигтай. Байгаль, цаг уурын єєрчлєлтєд их тэсвэртэй урга мал. Энэ утгаараа чацарганыг хаа сайгvй тарих бололцоотой. Уржнан жилийн сvvлчээр "чацарганынхан" нэг зєвлєгєєн хпйлээ. Цаашид чацарганын тариалалтыг тєрийн бодлого болгож явуулья гээд Засгийн газарт "Чацаргана" гэсэн тусгай хєтєлбєр боловерогдоод, эдvгээ хэлэлцэх vе шатандаа явж байна. Хєтєлбєрийн теслийг би єєрєє боловсруулаад ХХААЯ, БОЯ-нд єгсєн байгаа . НХХЯ энэхvv хєтєлбєрийг "Ажилгvй хvмуvсийг ажилтай болгоход их чухал зvйл" хэмээн асуудалд нэгдэж байна. БОЯ-наас "Ногоон хэрэм" нэртэй Засгийн газрын хєтєлбєрийг батлуулсан. Тэр бол усны бололцоотой газарт 400-800 метрийн єргєнтэй зурвасын хоёр талаар амархан ургах ургамал тарих, дундуур нь жимс, чацаргана гээд модлог ургамлууд, хvнсний ногоо тарих зураглал гарсан шуу дээ. Эрдэмтдийн багийг нь би ахлаад ажиллаж байна. Дархан-Уулд " Тананцар" гэдэг компани бий. Эднийх малын єтєг бууцыг ашиглан, тvvндээ калифорнын чийгийн улаан хорхойг наян хувийн чийглэгтэй, хорин градусын температуртай тодорхой нєхцєлд тавиад жилд 300-500 тонн чанартай бордоо vйлдвэрлэх хvчин чадалтай vйлдвэртэй. Одоогоор 200 гаруй тонныг vйлдвэрлэж, тvгээгээд байж байна. Энэ бол чацарганын ургацыг 2-3 дахин нэмэгдуvлдэг эд. Болцыг хурдасгаж, жимсний хэмжээг єегєдєг учиртай. Бид Увсад 2005 онд чацаргана тариалах аймгийн хэмжээний хєтєлбєр боловсруулсан. Тvvний дагуу хашаатай айл болгонд чацаргана тарьж байна. Японы Ибраги муж Увсын энэ хєтєлбєрийг ихэд дамжиж байгаа юм. Нэлээд олон айл єрхєд хоёр хоёр зуун эм.доллар єгсєн. Ингэхдээ "Хашаандаа жаахан хєгшрєєд ирэхээр хажуугаас нь залуу бут аяандаа гараад ирдэг. Шинэ бутаа тэндээ байлгана уу, шилжvvлэн тасалж суулгаад талбайгаа єргєтгєнє vv, эзний мэдэх хэрэг. Нэг га талбайд 1000-1250 орчим бут суулгана. Есдvгээр сарын эхээр нэг бутнаас 5-7 кг жимс хураах бололцоотой. Сайн арчилбал Vдлэгийн голын нэг бутнаас 2005 онд 17 кг жимс авеныг дээр би хэлеэн. Эсвэл жимсийг 14 градусын хvйтэнд хєлдєх болтол нь хулээгээд, бутаа доргиож хураадаг арга бий. Ийм аргаар нэг бутнаас 2.5-4 кг жимс авах ёстой. Нэг тонн жимснээс цэвэр тос 28 кг, наранцэцгээр баяжуулсан тосыг бол 70 кг хvртэп авах бололцоотой. 600 литр цэвэр шvvс авч, тvvгээрээ олон тєрлийн бvтээгдэхvvн хийж болно. Бидний боловсруулсан тавиад тєрлийн бvтээгдэхvуний жор байдаг. Би "Чацаргана" нийгэмлэгийн дарга байхдаа / Урд нь Содномдорж гэж хун эхлvvлеэн/ Тvргэний голд чацарганын талбай бий бопгохоор 150 га талбай авч, найман худаг гаргаад єндєр хvчдэлтэй болгон нэг айлд хагас га газар оноож байсан. 300 айл арав гаруй жил чацаргана тарьж байна. Дээд талын айл жипд 3-4 тонн чацаргана авч байгаа. Мод нь євєлд хєлдєж, зунд гандахгvй сайн талтай л даа.

-Нэг тонноос юу юу авдгийг тvрvvнд хэлсэн. Товчоор хэлэхэд тариалахад гаргасан зардлаа жил бvхэн найм дахин нугалж байдаг ургамал. Маш их ашигтай шvv. Хєрсийг нь зохих ёсоор бэлтгээд, модны мєчрvvдийг тайран суулгац болгож хулэмжинд ургуупаад мананцар vvсгэхээр vндэс хатгана. Эхний жилд талбайд суулгаж болох ч бидний судалгаагаар хоёр наслуулж байж талбайд гаргавал суулгац томорчихсон, vхэл багатай, амьдрах чадвар сайтай болдог. Ботаникийн хvрээлэнд жил бvр Увсаас маш их суулгац ирж, хvмvvс єргєнєєр авч байна. Vйлдвэрийн томоохон палантац байгуулах зорилгоор, жишээ нь "Гангар инвест" 200-300 мянган суулгац бэлтгэдэг аж ахуй буй болгож байна. Яаж тариалах, ургуулах, яаж боловсруулах аргыг бvгдийг бид боловсруулаад гаргачихсан. За яахав, хагас га-д 600 бут таръя. Гэхдээ машинаар жимсээ хураана гэж тооцоод, эгнээ хооронд дєрвєн метр байхаар маягаар бэлтгээд гаргавал их vнэ хvрнэ. Хятадын ЄМЄЗО, Шаньси, Хянганд чацаргана ургадаг. Жимснийх нь хальс, зєєлєн эдэд тос муутайгаас зєвхєн vрэндээ байгаа тосыг гаргаж, 10 граммын ампуль маягаар савлаад, эмийн байдлаар гаргаж байна. Дэлхийн дундаж ханш жимсэнд байх каратиныхаа хэмжээгээр тогтоогддог. 380 мг/ литр агуулгатай чацарганын тос бол литр нь 125 ам.доллар байх жишээтэй. Гэхдээ энэ бол нэлээд олон жилийн ємнєх тоо шvv. Одоо хамаагvй єссєн. Нэг литр тосны vнийг би тvрvvд 80.000 тєгрєг гэж жишиж байсан. Одоо бол 150-160 эм.доллар гэж ойлгоход болно.

"Чацарганын тос маань эмчилгээний ямар ид шидтэй билээ?

-Ходоод, улаан хоопойн шархлаа, ил далд шарх, эмэгтэйчvvдийн савны євчинд хэрэглэнэ. Нvvр ам наранд тvлэгдэж, хvйтэнд хайрагдвап тvрхэнэ. Гуч гаруй витамин агуулдаг учир хvний тамир тэнхээ, дархлааг сайжруулдаг. Ж.Гvррагчаа баатар сансарт нисэхдээ "чацаргана" гэсэн туршилт явуулаад чацарганатай хvнсний бvтээгдэхvvн хийсэн. Туяаны хордлогоос хамгаалах чухал бодис чацаргананд агуулагдаж байна гэдэг нь батлагдаад, тvvнээс хойш нисгэгчдийн хоолонд байнга орж байна шуу дээ. Нэлээд хэдэн жилийн ємнє би Эрдэнэтэд очоод "Танай энд туяаны ч гэх юм уу, зvрхэнд муу нєлєє байна. Иймээс чацарга тариалаад шvvсийг нь ажилчиддаа сvvний оронд єгєєч. Сvvнээс хэд дахин чадаптай зvйл" гээд мєн нэг 15 га-д Увсын суулгацаар тарьж эхэлсэн. Гэхдээ нэг их сайн ургуулаагvй. Хэдэн жилийн ємнє чацарганын шvvсийг улаан луувантай холиод, саахар жаахан нэмж, хvvхдийн "Маамуу" нэртэй тэжээп гаргаж байсан. Хvvхдээс гадна настай хvмvvс, биеийн чалх тамир муутай улсад их хэрэгтэй зvйл байсан. Би гэхэд 1972 оноос хойш чацарганаар ажиллаж байгаа хvн. Энэ хугацаанд хориод бvтээгдэхvvний патент маань батлагдсан. Vйлдвэрлэж хийгээд "болно" гэдэг нь харагдсан. Эдгээрийг эдvгээ сэргээн vйлдвэрлэл явуулбал дотоодын хэрэгцээг хангах тєдийгvй экспортын бvтээгдэхvvний нэг тєрєл болно л доо. Дахин сэргэдэггvй алт, зэс зэргийнхээ хажуугаар жил бvхэн тєлжиж шинэчлэгдээд ургадаг, нєхєн сэргээгддэг баялгийнхаа экспортод давхар анхаарвал экспортын хэрэгцээнд vнэхээр нийцэх билээ.

Бизнесд амжилт олох зургаан арга

1. Єєрийг чинь vргэлж єдєєж байдаг ажил даалгавараар дvvрэн сэтгvvлч гээд тєсєєлнє vv. Єєрийнхєє чадварт итгэж ололт амжилтаа ажил дээрээ єрсєлдєєнтэйгээр нотол.
2. Хожим vр нєлєє єгєх харилцаа холбоо тогтоо. Бизнесийн харилцаа нь мэдээлэл олж авах, мєн єєрийгєє бусдад таниулж ажилдаа амжилт олоход чинь тус болно. Аль болох тантай сонирхол нэг, таны хvндэтгэл бишрэлийг хvлээсэн чадварлаг шинэ хvмvvстэй танилц. Даргадаа мэдэгдэлгvйгээр тvvний хувьд ямар зvйл нэн тэргvvнд тавигддаг, таниас чухам ямар зvйл хvсээд байгааг олж мэд.
3. Зорилгоо тодорхойлж vр нєлєєтэй холбоо тогтоож цагийн менежменттэй ажилла. Одоогийн байдлаар та амьдрал дээр юу хийхийг хvсэж байгаагаа мэдэхгvй байж болох ч ажилаа сольж хйиж vзэх нь таныг илvv єєрийгєє танин мэдэж олон тустай зvйлийг хийхэд хvргэх байхаа. Босстойгоо хамтран одоогийн нєхцєл байдалдаа тохирсон биелvvлж болохоор зорилт тавьж дараагийн шатандаа дэвш.
4. Нєхцєл байдалаас хамааран идэвхитэй бай. Бизнесийн орчин янз бvрийн гайхширалаар дvvрэн байдаг шvv дээ. Гэхдээ єєртєє яаж сайнаар эргvvлэхийг та єєрєє л мэднэ . Та єдрийг єєдрєгєєр эхэлвэл ажлын сєрєг нєхцєлvvд танд нєлєєлж чадахгvй шvv дээ.
5. Хvмvvстэй хамтран ажилла. Таны vргэлж санаж явах ёстой нэг зvйл бол таны юу хvсэж байгааг ихэнхи хvмvvс анхаарахгvй харин таны тэдэнд єгч чадах ямар зvйл байгааг сонирхоно. Харин хоёр талынхаа ашиг сонирхолд нийцvvлэхийн тулд тохиролцоонд хvрэх нь авахыг хvсч буй зvйлээ авахад тань тусална.
6. Карьертаа амжилт олохын тулд урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ ав. Гvйцэтгэсэн ажлынхаа тайланд vнэлэлт дvгнэлт хийлгэж, шинээр зорилт дэвшvvлэн удаан хугацаагаар єсєх боломжоо тооцоол. Боссоосоо цалин нэмэхийг гуйхаасаа ємнє гvйцэтгэсэн ажил тань эцсийн дvнд компанид яаж эерэгээр нєлєєлсєн тухайгаа тайлбарласан жагсаалтаа vзvvлэхээ бvv мартаарай.

Tuesday, December 16, 2008

Англи хэл суралцагсадад зориулав.

Англи хэл суралцаж буй хэн бүхэнд зориулаад англи хэлний аятайхан хэдэн сайт байдаг юм шүү гэдгийг дуулгаад хэдэн хаяг орууллаа.
1. www.englishtips.org
Энэ сайт нь англи хэл сонирхон суралцадаг хэн бүхэнд зориулсан аятайхан материалууд оруулдаг сайт байгаа юм. Англи хэлний ном сурах бичиг, CD, аудео, видео бичлэг, DVD кино, хичээлүүд гээд унших номсонин сэтгүүл, баримтатболон уран сайхны кино гээд олон олон сонирхолтой бас хэрэгтэй материалууд байдаг юм. Энэ сайтад заавал бүртгүүлж байж ном сурах бичиг болон бусад зүйлийг татах эрх нь олгогдог юм шүү. Гэхдээ Үнэгүй бүртгүүлнэ.
2. Монголоос бол англий хэлний сургалтын анхан болон дунд шатны мэдлэг олж авах үнэгүй хичээлтэй нэг сайт бол www.elearning.mn юм. Энэ сайтаас анхлан суралцаж байгаа хүүхэд залуус хэнбугай нь ч байсан авиа зүйн дуудлагын хичээл хийчих боломжтой давгүй сайт гэж боддог юм. За эхлээд энэ хоёрыг түр оруулья. Дараа нь гоё гоё сайтуудыг мэргэжил мэргэжилээр нь багш нар болон сонирхогч гээд блогтоо оруулнаа.

Өөдрөг амьдрах 25 сургаал

  1. Сэтгэлийн их тэнхээтэй бай.
  2. Хэн нэг нь таныг ивээнэ гэж битгий найд. Өөртөө л найд. Бусдын хийснийг ажиглан өөрөө бие дааж хий. Учрыг нь ухаарахыг хичээн оролд. Нйгт нямбай тэсвэртэй бай. Биеэ ажилдаа бүрэн дайчил.
  3. Зорилготой байж түүндээ хүр. Дэмий зүйлд санаагаа бүү зовоо. Хий хоосон мөрөөдөлд битгий авт. Хийх зүйлээ сайтар төлөвлө. Саад учирвал юунаас болсныг тунгаа. Тэгэхдээ олон юмны хойноос бүү хөөцөлд.
  4. Нөхрөө зөв ол. Инээсэн бүхэн нөхөр биш. Чамайг өөд татах нөхөр ол.
  5. Төлөвлөгөөөтэй ажилла. Маргааш юу хийхээ урьд үдэш нь төлөвлө. Удаан, олон жил хийх ажилаа ч төлөвлө.
  6. Үгүй гэж зоригтой хэлж сур. Ингэх заримдаа эвгүй байдаг ч үгүй гэж хэлж сураагүй урсгалаар явдаг хүн өөдтэй явсан нь үгүй.
  7. Өөрийгөө битгий чамла. Хувийнхаа шилдэг чанарыг улам бүр зүлгэн улам бүр өнгө оруул. Би чадна гэж зориглож сур.
  8. Муу зуршилаас бага багаар сал. Дутагдлаа шударгаар хүлээ. өөрийгөө зэмлэж сур. Биеэ хуурдаг хүн бүтэлтэй явсан нь ховор.
  9. Өдрийн аль цагт хамгийн үр дүнтэй байдгаа мэдэж ав. Чухам тэр цагийг бүү үр. Амрах, хоололоход тэр цаг мөчийг бүүр зориул. Цагаа зохицуулж сур
  10. Хийх гэж буй зүйлээ үнэхээр чухал эсэхийг өөрөөсөө асууж тунгаа.
  11. Битгий цухалдаж бачимд. Хэнээс, юунаас болов гэдгийг бодож тунгаа. Ядарвал ажлаа хойш тавь. Санаа зовох хэрэггүй. Үе үе хөдлөх, босох, суух, явган явахыг хичээ.
  12. Үнэхээр юм хийе бүтээе гэвэл биеэ эрүүл авч яв. Эрүүл биед саруул ухаан оршдог.
  13. Сайн сайхныг мөрөөд. Гутранги үзэл сайн юманд хүргэдэггүй. Үүнээс ч их юм хийжчадна гэж өөрийгөө зоригжуулж бай.
  14. Хийх зүйлээ зүрх алдалгүй барьж ав. Ажлаа хаанаас юунаас эхлэхийг эхлээд бод. Дараа нь ямар аргаар хийхээ тунгаа. Бүтэх эсэхийг тооцоолж, үр дүнгийг нь шалгаж бай.
  15. Та дарга ч бай цэрэг ч бай хувийн хариуцлагаа ухамсарла.
  16. Бусдыг ашигтай зүйлд урамшуулан ятга, зоригжуулан тусла.
  17. Хийх гэсэн ажлаа бүү хойш тавь. Нэн даруй хийж сур.
  18. Бусдын үгийг нухацтай сонсож сур. Хүний хэлснээс хэрэгтэйг нь ав. Хэрэггүйг нь хая.
  19. Учрах бэрхшээл саадыг урьдаас тооцоолж бай. Тэгвэл таны ажил бүтэмжтэй болно. Зорьсондоо хүрэхэд ч хялбар болно.
  20. Мэдрэхүй зөн совиндоо үе үе боловч итгэж бай. Дан ухаанаар бүхнийг дийлэхгүй байх үе бий.
  21. Даруу байж сур. Бардам зан, хулчгар шинж хүнийг өөдтэй болгосон удаагүй. Бусдын шүүмжлэлийг хүлээжавч сур. Энэ нь амжилт олохын үндэс.
  22. Хийж байгаа зүйлээ хэцүү хүнд гэж хааяа бусдадаа ойлгуулж бай.
  23. Хүнээс үг дуулах сайхан. Бусдыг магтаж, өөрийгөө магтуулахад муу нь юу байхав. Нөхөр чинь ажиллаж байвал дэмж, тусал.
  24. Өөртөө их үүрэг ачаалал хүлээж сур. Тэгвэл илүү ихийг бүтээнэ.
  25. Тайван бай. Бусад чинь оволзож байсан ч тайван байж гагцхүү зорьсоноо хэрэгжүүлэхийг хичээж сур